ANAYASAL BİR KURUM OLARAK  ASKERİ YARGI  VE  ANAYASA ÖNERİLER

Fahrettin DEMİRAĞ

I. GİRİŞ

Anayasalar, devletin temel organlarının kuruluşunu ve işleyişini belirleyen temel hukuk kurallarını içerir. Bu bağlamda yargı organlarının kuruluş ve işleyişine ilişkin hükümlere de anayasalarda yer verilmektedir. Nitekim ülkemizde ilk anayasa olma özelliğini taşıyan 1876 Anayasasından itibaren tüm anayasalarda “yargı”nın özel olarak düzenlendiği görülmektedir. Ancak ülkemizde ilk anayasacılık hareketlerinin başladığı yıllarda, adli yargıdan ayrı bir askeri yargı sistemi mevcut olmasına ve bu sistemin organları yasalarla düzenlenmiş olmasına rağmen, bunların kuruluş ve işleyişine ilişkin hükümlere 1876, 1921 ve 1924 anayasalarında yer verilmemiştir.   Askeri yargı ve Askeri Yargıtay, anayasal bir kurum olma özelli-ğini, ilk kez 1961 Anayasası ile kazanmıştır. 1982 Anayasası’nda da bu özellik korunmuş, askeri yargı 145. maddede, Askeri Yargıtay da, 156. maddede düzenlenmiştir. 1982 Anayasası, halkın büyük bir desteğini alarak kabul edilmiş olsa da, yürürlükte kaldığı dönem içerisinde bilim adamları ile bazı kurum ve kuruluşlar tarafından, insan hakları ve yargı bağımsızlığı açısından hep eleştirilmiş2 ve hatta “siyasal rejimin işleyişi üzerinde yapı-lan tartışmaların odağında yer almıştır”. Anayasa’nın düzenlediği askeri yargı da bu eleştirilerden payını almıştır. Askeri mahkemelerin ba-ğımsız olmadığı ve sivilleri yargılamasının tabii hakim ilkesine aykırı olduğu ileri sürülmüştür. Askeri Yargıtay’la ilgili eleştiriler ise, yargı bağımsızlığından daha çok, yargı birliğini bozduğu düşüncesine dayanmaktadır.

...Devamını görmek için tıklayınız.