Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi Kararı: As.C.K.nun 6413 sayılı TSK. displin Kanunu ile iptal edilmeden önceki halinde cevaz veren oda hapsi cezalarında adil yargılanma hakkının ihlal edildiğine dair bir kararının tercümesi (Karar: KOÇ ve DEMİR v. TÜRKİYE (Basvuru no. 26793/08)

ÖZETİ: Mahkeme, Sözlesme’nin 5. maddesinin, temel bir hak olan özgürlük ve güvenlik hakkını güvence altına aldığını ve her bireyin, Sözlesme’nin 5 § 1.maddesinde  belirtilen haller haricinde, bu hakkın korunmasını yani özgürlüğünden yoksun bırakılmamayı ya da yoksun kalmamayı isteyebileceğini hatırlatmaktadır. (Weeks v. Birlesik Krallık, 2 Mart 1987, § 40, A serisi no.114).
26. Dolayısıyla bu madde, devletin iç hukuku uyarınca yapılan ceza kaynaklı ya da disiplin kaynaklı nitelendirilmelere bağlı kalmaksızın, özgürlüğü kısıtlayıcı tüm
“mahkumiyet”lere uygulanabilir.

Mahkeme, ayrıca, Sözlesme’nin 5 § 1. maddesinde belirtilen istisnaların, “belirtilen haller dısında” ifadesinin de öngördüğü üzere, tüketilmesi gereken eksiksiz kurallar niteliği tasıdığını hatırlatmaktadır (Quinn v. Fransa, 22 Mart 1995, § 42, A serisi no. 311, ve Labita v. Đtalya [BD], no.26772/95, § 170, AĐHM 2000-IV).

Bu nedenle, özgürlüğü kısıtlayıcı bir disiplin cezası ya da tedbiri, Sözlesme’nin 5 § 1 maddesini ihlal edebilmektedir. Bu nedenle, herhangi bir özgürlüğü kısıtlayıcı cezanın, Sözlesme’nin 5. maddesinin amacına uygunluğunu inceleme yani bireyi keyfiliğe karsı koruma yükümlülüğü, Mahkeme’ye aittir (Bozano v. Fransa, 18 Aralık 1986, § 54, A serisi, no.111; Amuur v. Fransa, 25 Haziran 1996, § 50, özet 1996-III; Ilascu ve diğerleri v. Moldova ve Rusya [BD], no.48787/99, § 461, AĐHM 2004-VII; Assanidze v. Gürcistan [BD], no.71503/01, § 171, AĐHM 2004-11; McKay v. Birlesik Krallık [BD], no.543/03, § 30, AĐHM 2006-X; Mooren v. Almanya [BD], no.11364/03, § 76, AĐHM 2009, 9 Temmuz 2009).
29. Mahkeme, daha önce belirttiği gibi, askeri hayatın özel durumlarının küçümsenmemesi gerektiğinin tamamen bilincindedir. Aslında, sivil bir kimseye uygulanabilecek bir disiplin cezası ya da tedbiri, özgürlüğü kısıtlayıcı olarak nitelenebilirken; aynı ceza bir askere uygulandığında aynı niteliği tasımayabilmektedir; bununla birlikte somut olayda da görüldüğü üzere, Silahlı Kuvvetler bünyesinde hayatın olağan kosullarından açık biçimde sapılarak yapılan kısıtlamalar, Sözlesme’nin 5. maddesinin gereklerinin dısında bırakılamamaktadır (A.D. v. Türkiye, n° 29986/96, § 21, 22 Aralık 2005, ve Pulatlı v. Türkiye, no.38665/07, §20, 26 Nisan 2011).

SONUÇ: Bu ve kararda yer alan diğer gerekçelerle, AİHM. Basvuran Turgay Demir’in 2 ve 10 Temmuz 2007 tarihlerindeki oda hapislerine dair sikayetleriyle ilgili basvurunun kabul edilemez olduğuna; Basvurunun geri kalan kısmının kabul edilebilir olduğuna; Sözlesme’nin, 5§1 maddesinin ihlal edildiğine karar vermistir.

Anılan kararın Adalet Bakanlığı sitesinde yer alan türkçe tercümesine ulaşmak için tıklayınız.