Bir makele tanıtımı: "ASKERİ YÜKSEK İDARE MAHKEMESİNDE AÇILAN TAM YARGI DAVALARINDA TAZMİNAT MİKTARININ DEĞİŞTİRİLMESİ"

Hâkim Yarbay, Dr. Kazım GÜLTEKİN, AYİM.2.D.Raportörü

Yayınlandığı yer: AYİM. Dergisi sayı: 26

İdarenin işlem ve eylemleri nedeniyle vatandaşın uğradığı mağduriyetin giderilmesi için müracaat ettiği yargı yolu idari yargıdır. İdarenin işlem veya eylemi nedeniyle zarara uğrayan davacı bu zararın telafisi amacı ile tam yargı davası açmaktadır. Ancak pratik uygulamalarda, açılan davalarda davacının talep ettiği tazminat miktarının mahkeme tarafından bilirkişiler kanalıyla hesaplattırılan gerçek zarardan çok daha düşük bir meblağ olabildiği veya tam tersi şekilde çok daha yüksek bir meblağ olabildiği görülebilmektedir. Bu çalışmada Askeri Yüksek İdare Mahkemesinde tam yargı davalarında gerçek zararın karşılanması konusu normlar ve mahkeme kararları baz alınarak incelenmiştir.

Anayasanın 125. maddesi uyarınca İdarenin her türlü eylem ve işlemlerine karşı yargı yolu açıktır. Bu kapsamda idarenin eylem ve işlemleri nedeniyle zarara uğrayanlar, zararlarının tazmini için dava açma hakkına sahiptirler.

1602 Sayılı Askeri Yüksek İdare Mahkemesi Kanununun 36. maddesinde, asker kişilerle ilgili idari eylem ve işlemlerden kaynaklı tazminat davalarında uyuşmazlık konusu miktarın gösterileceği açıkça belirtilmiştir. Askeri Yüksek İdare Mahkemesi Kanununun 36. maddesindeki bu düzenlemeden dava konusu miktarın tam yargı davalarında, dava açılırken tam olarak gösterilmesi gerektiği sonucu çıkmaktadır.

1602 Sayılı Askeri Yüksek İdare Mahkemesi Kanununun 56. maddesinde, İdari Yargılama Usulü Kanunu ile Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanununun uygulanacağı haller; “Bu Kanunda aksine hüküm bulunmayan hallerde; İdari Yargılama Usulü Kanunu ile Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanununun hakimin davaya bakmaktan memnuiyetini gerektiren haller, ehliyet, üçüncü şahısların davaya katılması, davanın ihbarı, bağlılığı, tarafların vekilleri, feragat ve kabul, teminat, mukabil dava, bilirkişi, keşif, delillerin tespiti, yargılama giderleri, adli yardım ve duruşmanın inzibatına ilişkin hükümleri uygulanır.” denerek sınırlı şekilde sayılmıştır. Görüldüğü üzere ıslah konusunda Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanununun ilgili maddelerine atıfta bulunulmamıştır.

Islah davanın taraflarının, usule ilişkin yaptıkları işlemlerden gösterecekleri bir noktaya kadar olanlarını, masraflarını vermek şartiyle bir defaya mahsus olmak üzere ortadan kaldırmayı içeren beyanlarından ibarettir. Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanununun 83. maddesinde “iki taraftan her biri usule mütaallik olarak yaptığı muameleyi tamamen veya kısmen ıslah edebilir” denmekte ve 185. maddesinde, “müddei, müddeaaleyhin rızası olmaksızın davasını tevsi veya mahiyetin tebdil edemez ...davadan feragat veya ıslah bu hükümden müstesnadır” denerek ıslah davayı genişletme yasağı dışında tutulmaktadır. Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanununun 87. maddesinin son cümlesi “Müddei ıslah suretiyle müddeabihi tezyit edemez” şeklindeyken Anayasa Mahkemesi 1999 yılında verdiği bir karar ile “…itiraz konusu kural, davacıların haklarını en kısa sürede ve en az giderle almalarını engelleyerek hak arama özgürlüğünü önemli ölçüde zorlaştırması nedeniyle demokratik toplum düzeninin gerekleriyle bağdaşmadığından Anayasa'nın 13. maddesine uygun bir sınırlama olarak kabul edilemez” diyerek bu ibareyi iptal etmiştir.....


Makalenin tamamı AYİM.Dergisi 26. saayısında ve http://www.msb.gov.tr/ayim web sayfasında yer almaktadır. Görmek için tıklayınız.