Askeri Yüksek İdare Mahkemesinde Açılabilecek Dava Türleri:

(Üstte resmi sunulan ve E.Hak.Alb. Orhan ÇELEN tarafından yayınlanan Kitabın 1567-1568 inci sayfalarından, kendi özel izni ile alıntıdır.)

             Askeri Yüksek İdare Mahkemesinde; yukarıda sayılan asker kişileri ilgilendiren ve askeri hizmete ilişkin idari işlem ve eylemlerden dolayı; yetki, sebep, şekil, konu ve maksat yönlerinden biri ile hukuka aykırı olduklarından bahisle menfaatleri ihlal edilenler tarafından açılacak iptal davaları ile aynı idari işlem ve eylemlerin haklarını ihlal etmesi halinde açılacak tam yargı davalarına bakılır. Bu davalar doğrudan doğruya ve kesin olarak Askeri Yüksek İdare Mahkemesinde çözümlenir ve karara bağlanır.

             A) İptal Davaları:

             İptal davaları ile asker kişilerden, askeri hizmete ilişkin idari işlem ve eylemlerden dolayı; yetki, sebep, şekil, konu ve maksat yönlerinden biri ile hukuka aykırı olduklarından bahisle menfaatleri ihlal edilenler, söz konusu idari işlemin iptalini ister. Menfaat ihlali kavramı; davacı ile dava konusu edilmek istenen işlem (ve eylem) arasındaki makul ve ciddi bir ilişkiyi ifade eder. Ciddi ve makul bir menfaat ilişkisinin varlığından söz edebilmek içinde, bu ilişkinin meşru, kişisel ve aktüel nitelikte olması gerekir.[1] Bu şart gerçekleşmeden açılan davalar ehliyet yönünden reddedilir.

             B) Tam Yargı Davaları:

             Tam yargı davaları ile; idari işlem ve eylemlerden dolayı hakları ihlal edilenler ihlal edilmiş bir hakkın yerine getirilmesini veya uğranılan zararın ödettirilmesini (tazmini) talep edebilirler. İptal davasında menfaat ihlali esas olduğu halde tam yargı davasında "hak ihlali" gerekir. Davanın açılabilmesi için bir hakkın ihlal edilmiş olması zorunludur. Tam yargı davaları nitelik ve içeriği itibariyle bir tazminat davasıdır. İdarenin hukuki sorumluluğu sonucu, meydana gelen zararı tazmin borcu doğar. Tazmin borcu, kişinin, idari işlem ve eylem öncesi ve sonrasındaki maddi ve manevi varlığı (durumu) arasındaki olumsuz farkın karşılığı olup, bir idare borcudur.[2] Tazmin borcu, uğranılan maddi ve manevi zararları kapsar ve maddi ve manevi tazminat ödenmesiyle bu zarar karşılanmış olur. İdari eylemlerden hakları ihlal edilmiş olanların Askeri Yüksek İdare Mahkemesinde dava açmadan önce, bu eylemlerin yazılı bildirimi üzerine veya başka suretle öğrendikleri tarihten itibaren bir yıl ve her halde eylem tarihinden itibaren beş yıl içinde yetkili makama başvurarak haklarının yerine getirilmesini istemeleri lazımdır. Bu isteklerin kısmen veya tamamen reddi halinde bu konudaki işlemin tebliği tarihinden ve altmış gün içinde cevap verilmediği takdirde bu sürenin bittiği tarihten itibaren altmış gün içinde tam yargı davası açabilirler(1602 S.K. 43/1.fıkra). İlgililer, haklarını ihlal eden bir idari işlem dolayısıyla AYİM.de doğrudan doğruya tam yargı davası açabilecekleri gibi iptal ve tam yargı davasını birlikte de açabilirler. Veya önce iptal davası açarak bu davanın karara bağlanması üzerine bu husustaki kararın veya kanun yollarına başvurulması halinde verilecek kararın tebliği veya bir işlemin icrası sebebiyle doğan zararlardan dolayı, icra tarihinden itibaren altmış gün içinde tam yargı davası açabilirler. Bu halde de ilgililerin AYIM. Kanununun 35 inci maddesi uyarınca idareye ihtiyari müracaat hakları saklıdır(Bkz: 1602 S.K. 42)

Görevli olmayan adli yargı mercilerine açılan tam yargı davasının görevden reddi halinde sonradan Askeri Yüksek İdare Mahkemesine açılan davalarda, birinci fıkrada öngörülen idareye başvurma şartı aranmaz(1602 S.K. 43/2.fıkra).

Disiplinsizlik ve ahlaki durum nedeniyle Silahlı Kuvvetlerden ayırma, menfi sicil tanzimi, terfi ettirilmeme, kademe ilerlemesi yaptırılmama, askeri okuldan çıkarılma işlemi,  lojman tahsisi, emeklilik işlemi vb. İşlemlerin iptali istemleri iptal davalarına örnek gösterilebilir. Askeri eğitim esnasında meydana gelen ölüm, taşıt araçlarının sebebiyet verdiği eylemlerden doğan zararlar, terörist eylemleri sonucunda ölüm, emeklilik işleminin iptali sebebiyle açılan tazminat davaları ise tam yargı davalarına örnektir.