1 – OSMANLI İMPARATORLUĞU DEVRESİNDE ASKERLİK ADLİYESİ VE ASKERİ TEMYİZ MAHKEMESİ: .[1]

Osmanlı Devleti ilk kuruluşundan beri ülke toprakları üzerinde İslam hukukunun uygulanmasını bir ilke olarak kabul etmiştir. Ülke içinde yargı yetkisi padişaha aitti. Fatih Sultan Mehmet devrine kadar padişahların Divanıhümayun’da yargı yetkisini bizzat kendileri kullanmışlardır. Daha sora bu yetki, vekaleten Veziriazamın başkanlığında toplanan Divanıhümayun’a aitti. Zamanla padişahların yargı yetkisini, kadı-asker ve kadılar, vekil sıfatıyla kullandılar. En sonunda da bu şahısların yerine hey’etler, meclisler, divanlar ve nihayet mahkemeler geçti.

Genel yargı yanında yer alan askeri yargı teşkilatı, ORHAN GAZİ zamanında daimi ordunun kurulmasıyla başlamıştır. Onradan çeşitli safhalar geçire, geçire bugünkü gelişmiş şekle kavuşmuştur.

Osmanlı Ordusu Yeniçerilik devrinde iken suç işleyen her ordu mensubu, Yeniçeri Anayasası sayılan “Kanunnamei Yeniçeriyan” gereğince mutlaka Ocakta ve kendi üstleri tarafından cezalandırılırdı. Yeniçeriağasının başkanlığında toplanan ve bütün askerlik işleriyle meşgul olan “Ağa Divanı” ordu disiplinine ilişkin davalarla, ordu mensupları arasındaki davalara bakmak yetkisine sahipti. Bu kuruluş, yeniçerilerin kaldırılmasına kadar devam etmiştir.

Yeniçerilerin lağvından sonra kurulan yeni ordunun teşkilat, eğitim, teftiş, terfi vesair işlerini düzenleyen temel nitelikte bazı kanun ve nizamnameler (Düstur-u askeri) yayınlandı. Bu arada askeri adaleti ilgilendiren şu dört önemli kanun yürürlüğe konuldu:

Yorumlar