Bir makele tanıtımı: "AİHM. KARARLARI IŞIĞINDA İDARENİN İNTİHAR OLAYLARINDAN KAYNAKLANAN TAZMİN SORUMLULUĞU" H.Hasan MUTLU, Hâkim Kıdemli Albay, AYİM Başsavcısı

AİHM. KARARLARI IŞIĞINDA İDARENİN İNTİHAR OLAYLARINDAN KAYNAKLANAN TAZMİN SORUMLULUĞU

Avrupa Konseyi üyesi devletlerin askerlik sistemleri birbirinden önemli farklılıklar göstermektedir. Bir ülkede askerlik hizmetinin yasal zorunluluk olarak düzenlenip düzenlenmediği askerlik sisteminin belirlenmesinde önem arz etmektedir. Ülkemizde askerlik hizmeti Anayasa ve yasalarla erkek vatandaşlar için ‘zorunlu’ hak ve ödev olarak düzenlenmiştir. Avrupa Konseyi Üyesi devletler içinde Türkiye ile birlikte 16 devlet daha askerlik hizmetini zorunlu kılmıştır. Avrupa Konseyi üyesi ülkelerden Rusya, Almanya, Avusturya, Sırbistan, Arnavutluk, Azerbaycan, Danimarka, Estonya, Finlandiya, Gürcistan, Moldova, Norveç, İsviçre, Yunanistan ve Güney Kıbrıs yasalarında askerlik hizmeti ‘zorunlu’ olarak yer almaktadır.

Zorunlu askerliği kabul eden bu 17 Avrupa Konseyi üyesi devletten, Türkiye hariç hepsinde silah altına alınmaya alternatif (sivil kurumda çalışma şeklinde) askerlik hizmeti düzenlemesi vardır. Ülkemizde ise askerlik hizmetini, sadece silâh altına alınma şeklinde yerine getirmek mümkündür. Türkiye’de henüz silah altına alınmaya alternatif askerlik hizmeti düzenlemesi bulunmamakla birlikte bu konuda çalışmalar olduğu bilinmektedir.

Askerlik yükümlülüğünün zorunlu olması ve silâhaltına alınma şeklinde ifa edilmesi, silah altında iken kışlada meydana gelen ölüm olaylarında idarenin sorumluluğunu ortaya koymada ve belirlemede önem taşımaktadır. Kışlada meydana gelen ölüm olayları nedeniyle Avrupa İnsan Hakları Mahkemesine intikal eden dosya sayısı bakımından Türkiye ilk sıradadır. Türkiye hakkındaki ölüm olaylarından kaynaklanan 29 dava esastan incelenmeye değer bulunmuş olup, 22 yeni başvuru inceleme aşamasındadır. Kışlada ölüm olayları ile ilgili davalar bakımından Türkiye’yi Rusya, Azerbaycan ve Moldova izlemektedir.

Zorunlu askerlik hizmetine tabi iken silah altında yaşamını kaybeden kişilerle ilgili olarak AİHM.ne yapılan başvurular üç alt grupta toplanmaktadır.

1.İntihar

2.Cinayet

3.Kaza olayları

AİHM.ne başvuruların mutlak çoğunluğunu intihar olayları oluşturmaktadır. Cinayet ve kaza olaylarının sayısı bakımından Türkiye, diğer ülkelerin silahlı kuvvetlerinden çok fazla farklılık göstermemekle birlikte, intihar olaylarının fazla olması ve AİHM.’ne intikal eden davaların çoğunun intihar olaylarından kaynaklanması, zorunlu askerliğin, intihar olaylarında etkisinin olup olmadığının incelenmesi gerekliliğini ortaya koymaktadır.

AİHM. Kararlarında intihar olaylarında temel sorun şu şekilde ifade edilmektedir; “Zorunlu askerlik hizmetine tabi kişilerin gerçek ve mevcut intihar riski taşıyıp taşımadıklarının objektif olarak saptanmaması; böyle bir risk varken, askeri yetkililerce bu riskin gerçekleşmesini önleyebilecek makul önlemlerin alınmaması”.......


Makalenin tamamı AYİm.Dergisi 27. Sayısında yer almaktadır. Görmek için tıklayınız.

Yorumlar