OHAL Kanun Hükmünde Kararnamelerle haklarında işlem tesis edilenlerin yargı yoluna başvuru haklarıyla ilgili olarak, ziyaretçilerimizden gelen bazı bilgi taleplerini tek tek cevaplamak yerine konuya ilişkin genel bir bilgi vermek gerektiği düşüncesiyle, aşağıda özet bir açıklama yapmanın yararlı olacağını değerlendiriyoruz.  

1. OHAL KHK.lerinin Anayasa’ya aykırılığının ileri sürülemeyeceği:

15 Temmuz darbe girişimi sonrası ilan edilen OHAL ile ilgili olarak yürürlüğe konulan Kanun Hükmünde Kararnameler şu ana kadar; 667, 668, 669, 670 ve 671 sayılı olanlardır.

Olağanüstü halde döneminde çıkarılan KHK’ların Anayasaya aykırılık iddiası ile iptali mümkün olmadığı açıktır. Bu konuda iptal davası açabilmenin engelini, TC. Anayasasının 148/1 maddesi içermektedir ve bu durum, “Anayasaya aykırılığın diğer mahkemelerde ileri sürülmesi” usulünü düzenleyen Anayasanın 152 inci maddesini de kapsar.

Bununla beraber, OHAL KHK’ların yer, süre, konu ve kapsam bakımından Anayasa Mahkemesi tarafından istisnai olarak incelenebilecektir.

2. OHAL KHK. İle yürürlüğe konulan bireysel işlemlere karşı yargı yoluna başvurulabileceği:

Bu konuda anayasal (ve yasal) bir engel bulunmamaktadır.OHAL KHK.leri ile yürürlüğe konulan herhangi bir bireysel işleme ve bunun sonuca karşı yargı yoluna başvurmak mümkündür. OHAL KHK’lardan dolayı hak ve özgürlüklerinin kısıtlandığını ya da bir hakkının ihlal edildiğini ileri süren asker kişilerin adli ve idari yargı yoluna müracaat edebilmeleri mümkündür. 

Ohal kapsamında bugüne dek 667, 668, 669, 670 ve 671 sayılı KHK'lar çıkarıldı.  23.07.2016 tarihli ve 29779 Sayılı Resmî Gazete yayımlanan 667 sayılı Olağanüstü Hal Kapsamında Alınan Tedbirlere İlişkin KHK.nin "Yürürlüğün durdurulması" başlıklı 10. maddesindeki; 

"(1) Bu Kanun Hükmünde Kararname kapsamında alınan kararlar ve yapılan işlemler nedeniyle açılan davalarda yürütmenin durdurulmasına karar verilemez." 

Hükmüne yer verilmiştir. Dolayısıyla haklarında görevden uzaklaştırma ve TSK.dan ayrıma işlemi tesis edilen askeri personelin  Askeri Yüksek İdare Mahkemesinde dava açılabileceği muhakkaktır. Ancak bu davalarda yürütmeyi durdurma istenemez. Nitekim ayırma işlemlerine karşı AYİM.de açılan davalar ön inceleme aşamasında reddedilemeyip, dava dilekçelerinin taraflara tebliğe çıkarıldığı da görülmektedir.

Buna göre, dava hakkını kullanmak için Kararnamenin Resmi Gazete'de yayın tarihini izleyen 60 gün içerisinde işlemin iptali için AYİM.de iptal davası açılması gereklidir. 

3. Bu aşamada Anayasa Mahkemesi ve Avrupa İnsan Hakları Mahkemesine başvuru mümkün mü?

OHAL KHK.leri ile haklarında işlem tesis edilen kişilerin, Avrupa İnsan Hakları Mahkemesine ve Anayasa Mahkemesine bireysel başvuruda bulunabileceği muhakkaktır. Ancak, bunun için olağan kanun yolları tüketilmeden Anayasa Mahkemesi’ne ve iç hukuk yolları tüketilmeden de İnsan Hakları Avrupa Mahkemesi’ne başvurmak mümkün değildir. 

Bu mahkemelere doğrudan başvurulabilmesi ise, iç hukukta gösterilen olağan kanun yollarının bir mana içermemesi (değer ifade etmemesi) ve etkili yargı yoluna sahip olunmadığının açık şekilde ortaya konulması halinde mümkündür.

 admin/Orhan ÇELEN

Yorumlar