SUNUŞ

Anayasamızın 72 nci maddesinde, askerlik bir “vatan hizmeti” olarak tanımlanmış ve bu hizmetin, her Türk’ün hakkı ve ödevi olduğu kabul edilmiştir. Askerlik hizmetinin bir vatandaşlık borcu olduğu temasının, 3 Kasım 1839 günü ilan edilen Gülhane Hatt-ı Hümayunu’nda da işlendiği ve o tarihten bu yana aynı bilinçle hareket edildiği görülmektedir. Bu durum, dil, din, ırk, cinsiyet vb. ayırım gözetilmeden herkesin bu vatan hizmetini yerine getirmesi veya getirmiş sayılmasını zorunlu kılmaktadır. Böylece, her Türk vatandaşının askerlik mükellefiyetine alınması ile, askerlik görevi, vatandaşlığın ön şartı olarak kabul edilmiştir.

   Vatan hizmetinin yerine getirilme veya getirilmiş sayılmasına ilişkin usul ve esasların Kanunla düzenlenmesi hususu, Anayasanın 72 nci maddesinin amir hükmüdür. Bu konuda temel kanun ise, 1111 sayılı Mülga Askerlik Kanunu ile 1076 sayılı Mülga Yedek Subaylar ve Yedek Askeri Memurlar Kanunu yerine kabul edilen 25.6.2019 tarih ve 7179 sayılı Askeralma Kanunu’dur. Bu Kanunun yürürlüğe girmesiyle söz konusu iki Kanun yürürlükten kaldırılmıştır.

Bu kitapta, Türkiye Cumhuriyeti Devleti’nin askeralma sistemi ve bunu düzenleyen 25.6.2019 tarih ve 7179 sayılı Askeralma Kanunun açıklamasına yer verilmek suretiyle askeralma hizmetinin daha kolay anlaşılır olmasına katkı sağlanmaya çalışılmıştır.

Bu bağlamda aynı zamanda 7179 sayılı Asal.K.nun madde başlıkları da olan; Askerlik yükümlülüğü, askerlik çağı ve hizmet süresi, ihtiyacın tespiti ve tahsisi, yedek subay seçimi, yedek astsubay seçimi, bedelli askerlik, Öğretmenlerin, emniyet hizmetleri sınıfı mensuplarının, Jandarma Genel Komutanlığı ile Sahil Güvenlik Komutanlığı mensuplarının ve tabiplerin askerlik hizmeti, yoklamanın genel esasları, sağlık muayene ve onay işlemleri, sağlık kararları ve bunlara itiraz, şikâyet ve ihbar edilenler ile idarece yeniden muayenesine lüzum görülenlere yapılacak işlem, yükümlülerin sorumlulukları, erteleme, yoklama kaçağı, saklı, bakaya ve geç iltihak bakayaları, celp ve sevk esasları, sevke ilişkin mazeret hâlleri, yoklama kaçağı, saklı ve bakayalara verilecek cezalar, terör örgütü üyeleri ile Devletin millî güvenliğine karşı faaliyette bulunanların silahaltına alınmaları, yoklama kaçaklarının ve bakayaların takibi, yoklama, celp ve sevk duyuruları, muvazzaflık hizmetleri kapsamında olmak üzere; İzin süreleri, sağlık izin süreleri, firar ve hava değişimi/izin tecavüzü, askerlik hizmetinden sayılan ve sayılmayan diğer süreler, yedek subay veya yedek astsubay olmaya engel hâller, katılış, statü değişikliği ve terhis ile noksan hizmetlilere ilişkin işlemler, tutuklu ve hükümlü işlemleri, diploma, sertifika ve ehliyet gibi belgeler, yurt dışı erteleme ve dövizle askerlik, sağlanan haklar ve yaptırımlar, askerlik muafiyetine ilişkin haklar, tazminat ve tedaviye ilişkin hükümler, Türk Silahlı Kuvvetlerinden ayrılan çeşitli statüdeki personel işlemleri, yedeklik dönemi kapsamında olmak üzere, seferberlik kaynağı, yaş sınırı, silahaltına çağrılma, sefer görev emri ve tebliği, silahaltına alınan Devlet memurları ve işçiler, silahaltına alınanların terfi ve kıyafetleri, silahaltına alınan yükümlülerin devam eden ve biten adli kovuşturmaları, celp, sevk, katılış ve bakayalar, yedek personelin ertelemesi, sağlık sorunu bulunanlar ve terhis ile askerlik şubeleri ve yönetmelik çıkarılması vb. bir çok konuya, Kitapta yer verilmiştir.

Bu çalışma ile; 7179 sayılı Askeralma Kanunu ve Askeralma Yönetmeliği, Kitap halinde bir araya getirilmek suretiyle ilgililere bu konuda kaynak olma özelliği sağlanmaya çalışılmıştır. Milli Savunma Bakanlığınca yayımlanan Askeralma Yönergesi’nin; Askeralma Kanunu ve Askeralma Yönetmeliği hükümlerine doğrudan temas eden ve sadece hukuki içerikli maddelerine de değinmek suretiyle, askeralma ile ilgili olan uygulamacılara yardımcı bir doküman sağlanması amaçlanmıştır.  

Ayrıca madde açıklamalarında, 1111 ve 1076 sayılı (Mülga) Kanunların konuya ilişkin hükümlerine de işaret etmek suretiyle, geçmiş uygulama ile yenisi arasında mevcut bağlantıya dikkat çekilmiştir. Her maddenin altında bulunan not ve açıklamalar ile konu hakkında ayrıntılı bilgi verildiği gibi Yargıtay, Danıştay ve İdare ve Bölge İdare Mahkemesinin güncel kararları ile halen kaldırılmış olan Askeri Yargıtay ve Askeri Yüksek İdare Mahkemesi’nin kararlarına da yer verilmek suretiyle Kitabın içeriği zenginleştirilmiştir. Keza son bölüme, Askeralma Yönetmeliği metin olarak konulmuştur.

Askerlikle ilgili herkesin bu kitapta kendisine ait bir bölüm bulacağına inanmaktayım. Örneğin; askerlik çağına giren her Türk vatandaşının askere alınması sırasında tabi olacağı işlemi bu kitap sayesinde öğrenmesi mümkün olduğu gibi, bunların askere alınması nedeniyle kendileriyle hizmet ilişkisi içinde olacak olan subay, astsubay, uzman jandarma, uzman erbaş ve sözleşmeli erbaş ve erlerin de bu kişiler hakkında her türlü bilgiye ulaşabilecekleri açıktır. Keza, MSB. Askeralma Genel Müdürlüğü bünyesinde görevli tüm personel ile bu hukuk dalıyla ilgilenen hâkim, savcı, avukat vb. hukukçular ile vatandaşların bu kitaptan yararlanma imkanı olacağını düşünmekteyim.

Bu Kitap; Yukarıda belirtilen kişiler ile askeri kıt'a, karargah ve kurumlarda karşılaşılacak idari sorunlara cevap vermeyi amaçlamaktadır. Açıklamalar, içtihatlar ve örnekler hep bu ana fikir esas alınarak yapılmış ve seçilmiştir. Kıt'anın ihtiyaçlarına ve gerçeklerine uygun olması ölçüsünde ilgi göreceği düşüncesi, hataları asgari ölçüde tutmayı zorunlu kılmıştır.

Olabilecek hata ve noksanların giderilmesi amacıyla okuyucunun ve uygulayıcının eleştiri ve dileklerini beklemekteyim. Yapılacak yardımlara şimdiden teşekkür ederim.  

Eserin, başka çalışmalara da teşvik sebebi olmasını diler, bir zamanlar mensubu olmakla her zaman onur ve gurur duyduğum Türk Silahlı Kuvvetlerinin seçkin personeline ve tüm hukukçu meslektaşlarım ile vatandaşlarımıza katkıda bulunmanın bana en büyük mutluluk sebebi olacağını bir defa daha belirtmeyi bir borç bilirim. 1 Aralık 2023/ANKARA

                                                           ORHAN ÇELEN

(E). Hâkim Alb.

Yorumlar